تحلیل زمانی و مکانی خشکسالی با استفاده از شاخص spi در ایران

در این پژوهش به بررسی پدیده خشکسالی بر حسب الگوی زمانی و مکانی، سه مشخصه شدت، فراوانی و مدت در مقیاس ملی پرداخته شده است، در این راستا 30 ایستگاه سینوپتیک کشور بصورت پراکنده با طول دوره آماری مشترک 40 ساله در 5 مقیاس زمانی 3، 6، 12، 24 و 48 ماهه مورد بررسی، تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. مبنای این تحقیق داده روزانه بارش بوده است که از سازمان هواشناسی کشور تهیه شد، سپس این داده ها برحسب سال، ماه، روز و داده روزانه بارش در محیط excel آماده گردید، در گام بعد این جداول در محیط نرم افزاری "dip" بازخوانی و شاخص spi، به تفکیک 5 سری زمانی فوق در این محیط محاسبه گردید، با استفاده از خروجی این نرم افزار به کمی نمودن سه مشخصه خشکسالی برای هر ایستگاه مورد مطالعه پرداخته شد و سپس نقشه مربوط به هر مشخصه در محیط gis ترسیم گردید و روند آنها به وسیله آنالیز سری های زمانی مورد ارزیابی قرار گرفت و در نهایت با استفاده از نمودار شاخه درختی در محیط spss کشور براساس دو ویژگی شدت و فراوانی پهنه بندی گردید.. نتایج این مطالعه نشان داد که حداکثر فراوانی وقوع خشکسالی در مقیاس 3 ماه در رده نسبتاً خشک و خشک شدید ایستگاه گرگان در رده فراخشک ایستگاه سنندج و در مقیاس 6ماه در رده نسبتاً خشک ایستگاه اهواز ، رده خشک شدید ایستگاه نوشهر و رده فراخشک ایستگاه سنندج ، در مقیاس 12ماه، رده نسبتاً خشک در ایستگاه ارومیه، رده خشک شدید ایستگاه نوشهرو رده فراخشک ایستگاه بابلسر، مقیاس 24ماه در رده نسبتاً خشک در ایستگاه بندرعباس در رده خشک شدید ایستگاه نوشهر و در رده فراخشک ایستگاه رامسر، در مقیاس 48 ماه در رده نسبتاً خشک ایستگاه بندرعباس و دو رده بعدی ایستگاه نوشهر بیشترین فراوانی وقوع خشکسالی را دارا بوده اند. بیشترین تداوم خشکسالی در ایستگاه های مشهد و بیرجند به وقوع پیوسته است از لحاظ بیشترین شدت خشکسالی مشاهده شده در مقیاس 3ماه ایستگاه سمنان، در مقیاس 6ماه ایستگاه زنجان، در مقیاس 12 ماه ایستگاه بابلسر، مقیاس 24ماه ایستگاه بیرجند و در مقیاس 48 متعلق به ایستگاه رامسر می باشد. در این بین شدیدترین خشکسالی در ایستگاه سمنان در مقیاس زمانی 3 ماه با مقدار 89/3- رخ داده است.